Ky shkrim është konceptuar si një sprovë për të ngjallur një diskutim, që deri më sot është lënë disi në hije, në lidhje me alternativën politike e cila duhet të na shoqëroje në sfidat e së nesërmes.

Periudha në të cilën jetojmë karakterizohet nga një zbrazëti ideologjike, e cila shprehet në çdo aspekt të mjerimit tonë të përditshëm. Aktualisht, asnjë lëvizje politike nuk ka arritur të artikulojë një vizion të qartë për perspektivën e ndërtimit të një Shqipërie të së ardhmes.

Në kushtet kur parimi kryesor i së djathtës është konservimi i realitetit socio-ekonomik të një shtrese të caktuar, e vetmja shpresë për një politikë vizionare që sheh drejt së ardhmes qëndron tek e majta. E majta si prerogativë çliruese e shoqërisë që ka si qëllim krijimin e një dimensioni sa më egalitar dhe human.

Jetojmë në një kohë të errët krizash, të cilën diskursi i përditshëm mediatik dhe politik përpiqet të na e legjitimojë si një realitet të pandryshueshëm në thelb dhe të korrigjueshëm vetëm në disa nuanca. Sot, jemi të gjithë dëshmitarë të kolapsit të këtij realiteti të imponuar dhunshëm, ndaj ndërtimi i një të majte të re paraqitet si e vetmja shpresë në një shoqëri të bjerrur nga degradimi i plotë moral, ekonomik dhe kulturor.

Projekti i një të majte të re mund të jetë vetëm atëherë i suksesshëm, nëse do të ketë si bosht programor dhe ideologjik, vizionin e një shteti shqiptar të së nesërmes. Një shteti të çliruar nga vargonjtë e pabarazisë ekstreme, keq-qeverisjes, korrupsionit endemik si dhe shkatërrimit të territorit. Një projekt i tillë duhet të ketë si pikënisje të tij ekonominë.

Politikat ekonomike janë të nevojshme të hartohen në harmoni me situatën e një shoqërie post neo-liberiste (fundosjen e së cilës po e përjetojmë të gjithë) dhe duhet të jenë të orientuara nga prodhimi, në mënyrë që të gjenerohen vende pune dhe të sigurohet një autonomi sa më e madhe financiare në raste krizash. Industria minerare dhe ajo energjetike së bashku me bujqësinë e përkrahur në formë subvencionesh dhe kredish nga shteti, duhet të shndërrohen në motorin e zhvillimit dhe shtyllën kurrizore të një ekonomie të re kombëtare konkurruese si brenda vendit ashtu edhe në tregjet ndërkombëtare.

Zbatimi i demokracisë direkte mund të shërbejë si një perspektivë shumë e vlefshme për sa i përket çlirimit dhe mirëfunksionimit të qeverisjes, institucioneve të pavarura dhe sistemit të drejtësisë. Nëse qytetarëve do t’i jipej mundësia të vendosin vetë, nëpërmjet referendumeve, për çështje të ndryshme në rrafshin lokal dhe qendror, atëherë vetvetiu qeverisja do të bëhej më e përgjegjshme dhe për këtë arsye efikasiteti i saj do të rritej. E njëjta gjë vlen edhe për sistemin e drejtësisë dhe institucionet e pavarura. Fjala vjen, zgjedhja në mënyrë direkte nga populli i kreut të Gjykatës së Lartë, Gjykatës Kushtetuese, prokurorit të përgjithshëm, presidentit të republikës apo edhe kryetarit të KQZ-së, do të shërbente si garanci plotësuese për ndarjen e pushteteve dhe konsolidimit të shtetit ligjor.

Në marrëdhëniet me jashtë, shteti shqiptar i së nesërmes, duhet të vihet në mbrojtjen e interesave kombëtare nëpërmjet realizimit të aspiratës Vetëvendosëse të kombit, pra bashkimit kombëtar. Ideali udhëheqës i politikës tonë të jashtme duhet të jetë parimi i reciprocitetit në marrëdhëniet ndërmjet shteteve, duke siguruar integritetin e kufijve dhe sprapsur interesat hegjemonike te shteteve të huaja, veçanërisht atyre fqinje.

Në çdo rast, fokusi i vizionit shtet-formues të majtë duhet të mbetet ruajtja dhe zhvillimi i hapësirave publike në çdo aspekt të jetës sociale në vend, në mënyrë që këto të fundit të shërbejnë si instrumente kryesore për prosperimin e shtëpisë tonë të përbashkët.

Ligji “ Mbi Menaxhimin e integruar të mbetjeve”  i miratuar me kartonët e shumicës dhe opozitës (në mënyrë të tërthortë duke plotësuar kuorumin e nevojshëm për vlefshmërinë e votimit) na tregon rrugën të cilën duhet të ndjekim të gjithë ne, që kemi ndërmend të vazhdojmë të jetojmë në këtë vend. Rrugën e mjerimit dhe të robërisë.  Nëse “baballarët” e kombit vendosin de fakto unanimisht kthimin e Shqipërisë në një kosh plehrash, atëherë gjëja e parë që të vjen ndërmend është që ky në të vërtetë nuk është atdheu ynë, por vetëm  i atyre që kanë vendosur t’i vënë atij kazmën për të sunduar dhe për t’u pasuruar sa më gjatë të jetë e mundur. Edhe s’ka se si  të ndodhë ndryshe. Tanimë jemi te mësuar me mbeturinat, ato na gjenden kudo, nëpër rrugë, kafene, TV, apo  parlament dhe nëse marrim disa mbeturina shtesë nga një vend “mik” “euroatlantik”, akoma më mirë, sepse sipas doktrinës sunduese, plehrat e partnerëve strategjike na bëjnë nder. Pas një viti do festojmë 100 vjetorin e pavarësisë. Por a mund të quhet një shtet i shndërruar në kosh plehrash i pavarur? Pavarësinë, dhe shtyllat që e mbajnë atë në këmbë,  drejtësia, arsimi, ekonomia, gjenden tashmë të flakura tej, për t’i lënë vendin një territori të ndarë në qindra zona influence. Një territori të dobishëm vetëm për një gjë, për të hedhur plehrat e të tjerëve.

Gjendemi në një udhëkryq historik dhe para nesh shtrohen dy rrugë. E para është ajo që po ndjekim tani symbyllurazi, rruga e varfërisë, nëpërkëmbjes, kaosit dhe shkatërrimit dhe e dyta, rruga e prosperitetit, solidaritetit, dinjitetit dhe lirisë. E sot bëhet çmos që kjo rrugë e dytë të na mbyllet jo vetëm në të tashmen por edhe në të ardhmen.  E pra, nuk jemi të lirë, e tek shohim vendin tonë t’i avitet pandalshëm humnerës, ndjejmë gjithnjë e më shumë  mbi supe dobësinë tonë e fuqinë atyre të tjerëve, shkatërruesve, ndotësve….pushtuesve. Jemi të pushtuar, jo më si dikur, nga çizmet e ushtrive të huaja, por nga  pafuqia jonë për t’i rezistuar të keqes dhe e keqja tek ne është ulur këmbëkryq. Nesër maune te stërmbushur me mijëra ton plehra do të vërshojnë nëpër katër anët e Shqipërisë dhe kjo do të na shitet sërish si “standard i BE” apo si pasojë e “tregut të lire”, e ndërkohë ëndrra evropiane, që sot paradoksalisht po shërben si justifikim i shumë paudhësive në dëm të se ardhmes tonë të përbashkët, bëhet gjithnjë e më e largët. E vërtetë, sot pushtuesit nuk dallohen më nga uniformat dhe armët, por nga postet që mbajnë, nga tenderët që firmosin dhe nga ligjet që miratojnë. Ndaj është koha që të tregojmë se jemi një komb që di ta bëjë historinë dhe jo të jetë thjesht viktimë e saj. Është koha për të treguar që NE ekzistojmë, e hapi i parë për ta bërë këtë është duke i thënë vendosmërisht JO importimit të plehrave.

Shprehja e njohur e Dostojevskit që ” Shkalla e qytetrimit në një shoqëri mund të vlerësohet vetëm duke vizituar burgjet e saj”, është e para gjë që të vjen ndër mend kur viziton kopshtin zoologjik të Tiranës. Kushtet e mjerueshme në të cilat ndodhet kopshti i vetëm zoologjik ne Shqipëri, i japin shkas një apeli qytetar që ka në thelb thirrjen për mbylljen e tij ose të paktën rindërtimin duke ndjekur shembujt e kopshteve evropiane. Nuk është e tepërt te thuhet që ky kopësht është pasqyra më perfekte e degradimit të një shoqërie. Pamjet shokuese të filmit nuk kanë nevojë për komente të mëtejshme.

Kopshti Zoologjik i Tiranës/ Tirana Zoo

Regjia: Vera Kondo

http://www.youtube.com/watch?v=fFhfFHQ9iRI

Libri i fundit i historianes franceze Nathalie Clayer “Në fillimet e nacionalizmit shqiptar”( botime Përpjekja, Tiranë 2009), paraqet një panoramë interesante të zhvillimit të identitetit kombëtar shqiptar si dhe të sfidave të tij  kryesore në kundërthënie me nacionalizmat e vendeve fqinje. Autorja me të drejtë, thekson se zhvillimi i shqiptarizmit ishte një proces i ngadaltë, i cili haste mjaft vështirësi, sidomos nga fakti që mbi 90% e popullsisë në atë kohë ishte analfabete. Për rrjedhojë, rilindasit vunë si synim parësor të programit të tyre hapjen e shkollave shqipe në mënyrë që të arrihej përhapja e idesë së kombit në një popullsi të arsimuar që do ta përpunonte më lehtë ideologjinë kombëtare si dhe nuk do të binte pre e propagandës së vendeve fqinje.

Që nga periudha e rilindjes kombëtare e deri më 1990, shteti shqiptar, pavarësisht natyrës së regjimit apo konjukturave ndërkombëtare, ka ndjekur me rigorozitet të plotë këtë program.

Por çfarë po ndodh sot, 20 vjet mbas ndryshimit të madh? A po arrin dot sistemi arsimor shtetëror shqiptar të shërbejë si bazë për ruajtjen e kohezionit kombëtar?

Shqipëria sot paraqet mjaft ngjashmëri me Shqipërinë  e fundit të shekullit të 19-të, të përshkruar aq mjeshtërisht nga Clayer. Njësoj si në epokën e rilindjes, vendi është mbushur plot e përplot me rrjete  shkollash private të huaja, te cilat nuk i nënshtrohen asnjë kontrolli dhe i shërbejnë plotësisht interesave të shteteve qe i financojnë. Tanimë kemi një rrjet të dendur shkollash greke të përhapura kryesisht në jug të vendit. Së fundmi kemi parë nëpërmjet mediave rastin e Boboshticës ku shkolla lokale shqiptare (nga më të vjetrat në vend) ishte rrënuar plotësisht dhe ishte zëvendësuar nga një shkollë private greke, e cila që tani i kishte mësuar nxënësve himnin kombëtar grek. Raste si Boboshtica janë të panumërta në të gjithë vendin dhe na bëjnë të kuptojmë se lufta e bërë nga patriotë si Petro Nini Luarasi apo Dhaskal Todri kundër hegjemonisë greke në jug të Shqipërisë, paska shkuar dëm njëherë e përgjithmonë. Nga ana tjetër, kemi rastin e hapjes së universiteteve private të huaja. Në Tiranë, ne sot kemi universitete private të financuara nga një mori shtetesh të huaja të cilat po avantazhohen gjithnjë e më shumë nga degradimi i sistemit arsimor vendas si dhe nga fenomeni i neo-liberalizmit ekstrem alla shqiptar që ka në thelbin e tij shkatërrimin e çdo monopoli publik ne favor të atij privat.

Por çfarë qëllimi kanë shtetet e huaja për te ngritur rrjetet e tyre arsimore në të katër cepat e Shqipërisë?

Së pari duhet bërë i qartë fakti që çdo shtet në botë ka një interes kombëtar, të artikuluar në një politikë të jashtme të caktuar që ka për qëllim fuqizimin politik, ekonomik dhe ushtarak  të shtetit në fjalë. Arsimi është një nga mjetet më efikase për zgjerimin e ndikimit, fillimisht kulturor e më pas politik të një shteti ndaj një shtetit tjetër. Kjo arrihet fillimisht nëpërmjet ngritjes së strukturave arsimore në shtetet vasale, qe do të kenë si qëllim përçimin e kulturës së tyre ndaj elitave të ardhshme. Elita, që më pas do të jenë tërësisht nën influencën e vendeve nga të cilat kanë marrë edukimin dhe kulturën. Ky fenomen ka ndodhur në Shqipëri në periudhën para pavarësisë, ku shkollat greke, italiane, austriake dhe otomane luftonin me njëra tjetrën për një ndikim sa më të madh. Në kushtet e rrënimit të plotë të autoritetit shtetëror, ky fenomen po përsëritet edhe sot me pak a shumë po të njëjtët aktorë.  Por cilat do jenë pasojat në të ardhmen?

Pas disa dekadave, elitat e fabrikuara nga sistemet arsimore paralele, të mbështetura edhe nga shtetet protektore, do të kenë gjithnjë e më shume pushtet në të gjitha fushat e jetës në vend. Ky pushtet do kanalizohet në varësi të interesave të protektorëve, që mund të jenë edhe pro edhe kundër interesave të shtetit tonë. Kjo do e transformonte Shqipërinë në një Liban ballkanik,  ku çdo shtet i interesuar përpiqet të gjenerojë sa më shumë influencë për ta materializuar atë në privatizime, koncesione, tendera apo edhe në ndryshime kufijsh. Ndaj tani është momenti i duhur për te ngritur një debat konstruktiv për mënyrën se si mund të parandalohet edhe te kontrollohet zhvillimi i një fenomeni të tillë. Shteti shqiptar duhet të mbrojë dhe zhvillojë sistemin e vet arsimor publik ashtu siç bën çdo shtet serioz në botë, pasi kjo është e vetmja mënyrë që mund të garantojë kohezionin kombëtar, aq të nevojshëm për ekzistencën e një shteti të brishtë si Shqipëria. Një masë e tillë është më e nevojshme se kurrë ne kushtet aktuale ku “Libanizimi” i Shqipërisë po përparon me shpejtësi. Mjafton të ndjekim me kujdes vizitat e zyrtarëve të lartë të vendeve të rajonit, për të kuptuar disa nga  simptomat më të dukshme të këtij procesi. Kështu, një përfaqësues i lartë i shtetit grek, gjatë vizitës së tij në vendin tonë, duhet të bëjë patjetër një ndalesë në kishën autoqefale ortodokse të Shqipërisë, duke nënkuptuar ne këtë mënyre faktin që ortodoksët e Shqipërisë janë një komunitet nën protektoratin grek. Stacionet e tjera te vizitës do jene doemos edhe institucionet arsimore të ngritura nga shteti grek , madje edhe në zemër te Tiranës. Kjo ndodh edhe me vizitën e ndonjë përfaqësuesi të lartë të Turqisë. Ai njëherë do takohet me zyrtarët vendas, e më pas do bëjë një vizitë në selinë e komunitetit mysliman dhe në universitetin turk në Tiranë. E njëjta gjë ndodh edhe me disa nga përfaqësuesit e shteteve të tjera. Përballë një situate të tillë shtetit ynë jo vetëm që nuk merr asnjë masë për të mbrojtur veten e vet, por përkundrazi bën regjistrime popullsie mbi baza etnike dhe fetare që do të çojnë në një institucionalizim të mëtejshëm të ndarjes së vendit.

Në mënyrë që edhe shkollat bashkë me universitetet e huaja në vend të mos shndërrohen në instrumente të çimentosjes përfundimtare të copëtimit të Shqipërisë në zona influence të ravijëzuara ne bazë të përkatësive fetare dhe etnike, duhet të ndërmerret një aksion energjik që do ta shndërrojë arsimin publik në një sistem arsimor kompetitiv, të aftë për të luajtur rolin që i takon. Krahas fuqizimit të sistemit arsimor, duhet të ndërmerren masa për kontrollimin e programeve dhe aktiviteteve të rrjeteve arsimore të huaja. Kjo duhet bërë sa më parë sepse nesër do jetë tepër vonë. Ditët e fundit, jemi të gjithë dëshmitarë të një përmbytjeje që ka ardhur si pasojë e mosfunksionimit të shtetit për dy dekada me radhë. Nesër, përmbytja e injorancës do të jetë edhe më shkatërrimtare se ajo e ujit dhe nesër s’do të ketë më as diga për të riparuar….

Pergjate udhetimit qe po bej ne Azi, takoj natyrshem bashkeudhetare nga vende te ndryshme te botes, ‘cantashpinas’ (backpackers) si puna ime qe miqesohen me njeri-tjetrin neper trena, neper hostele apo kudoqofte dhe ndodh qe pergjigja ‘jam nga Shqiperia’ ngjall njefare kureshtje, se jo cdokush ka degjuar shume per kete vend. Ja nisin keshtu pyetjet dhe shpjegimet dhe ndodh qe, teksa perpiqesh t’u japesh pergjigje pyetjeve te njerezve qe nuk dine pothuaj asgje per vendin tend, kjo pune te duket me e veshtire se c’do ta kishe menduar. Nje pyetje ne vecanti me fut vertet ne mendime dhe akoma nuk di mire cfare pergjigje t’i jap. Cfare prodhon Shqiperia?

Pyetja, ne dukje, behet ne menyre te rendomte, per te kuptuar dicka nga ekonomia e vendit, por eshte ne fakt nje pyetje shume serioze qe ka te beje me nje nga cilesite thelbesore te njeriut si specie (ne mos me kryesorja) qe eshte te prodhuarit e te mirave materiale e shpirterore, te krijimit te dickaje te re dhe te dobishme nga nje mjedis ku kjo dicka nuk ekzistonte me pare. Duke prodhuar (vegla, veshje, ushqim, art, ide) njeriu jo vetem ploteson nevojat e tij, por i jep njekohesisht forme vete jetes se tij. Por shume filozofe kane folur per kete, hapni nje liber cfaredo, ndaj une nuk po zgjatem.

Aq serioze sa c’na rezulton qe eshte pyetja, aq shqetesues eshte fakti qe pergjigja vjen me zor. Cfare prodhojme ne? Cfare te mirash materiale e shpirterore krijojme? Cfare aktiviteti kryejme? Si jetojme?
Ore, nga del leku ne kete vend? – do e thjeshtoje pyetjen dikush qe u merzit nga tjerrja teorike e ceshtjes.

Po ja, ne kemi tregje, kemi dyqane, kemi qendra tregtare, shesim dhe blejme cdo dite, pa fund, me skonto ose pa skonto, me oferta dhe me cmime qe rriten. Ne kemi restorante,bare e pub-e sa te duash (mes nje kafeneje dhe nje kafeneje tjeter ka nje kafene). ‘Kur gjysma pinin kafe dhe gjysma benin kafe..’ shkruante Xhevahir Spahiu. Por ky nuk eshte prodhim, ky eshte qarkullim I lekut, jo gjenerim I tij. Ata qe blejne, nga e nxjerrin lekun?

Ne punojme ne administrate (pastaj nuk punojme, pastaj punojme prape, pastaj prape nuk punojme, pastaj bertasim ‘hapni kutite!’), punojme si mesues, si mjeke, punojme ne industrine e sherbimeve. Prape, nuk po flasim per aktivitet prodhues, serish qarkullim leku, rroga qe dalin nga leket e taksave. Po ata qe paguajne taksa nga e nxjerrin lekun?

Por ne ndertojme, oh ne ndertojme shume (ja ku arritem te krijimi i dickaje, nepermjet punes natyrisht). Dikur ne ndertonim kioska dhe garazhe. Por ato na i prishen se ishin te shemtuara dhe mbulonin gjelberimin. Pastaj na mesuan se duhej te ndertonim pallate shumekateshe dhe hotele buze detit sepse keto jane me te bukura se kioskat. Pervec kesaj, ne ndertimin e pallateve nuk ka pse te angazhohet e gjithe popullata sic ndodhi me kioskat, mjafton nje pakice shume e vogel e specializuar dhe nje njeri qe jep leje dhe ka vizione. Keshtu qe ne tani prodhojme plazhe te shkaterruara dhe qytete te pajetueshme.

Por prape, ndertuesi blen lenden e pare dhe pastaj shet ndertesen, pra lekun e gjeneron ai qe prodhon lenden e pare.
Cfare lende te pare prodhojme ne (dmth cfare nuk importojme)?

Ne prodhojme cimento. Ne kemi fabrika te medhaja cimentoje, ne planifikojme te ndertojme te tjera edhe me te medhaja. Ne prodhojme re pluhuri cimentoje qe ua merr frymen atyre qe banojne prane fabrikave perkatese.
Ne prodhojme gelqere qe e nxjerrim nga guri qe e nxjerrim nga mali. Ne prodhojme male me gropa. Ne prodhojme ministra mjedisi qe djegin goma makinash per te prodhuar gelqere (ose ministra mjedisi qe zhdukin nga faqja e dheut nje koder te tere per pese minuta, zgjidh e merr). Te pakten, ne jemi nga te paktat vende ne bote ku ministrat e mjedisit kane vertet impakt ne mjedis dhe nuk merren me llafe si ata te Kopenhagenit.

Ne prodhojme minerale. Nuk i prodhojme ne fakt, ne nxjerrim minerale. Ne prodhojme minatore te vdekur Bulqize. Jo gjithmone, vetem kur media flet per ta. Kur media nuk flet (se ka gjera me te rendesishme per te folur), ne nuk prodhojme minatore te vdekur Bulqize.

Ne prodhojme kepuce, tekstile, pluhur lares neper fabrika te mbushura sidomos me vajza te reja qe punojne me turne dhe ne pushimin e ngrenies hane buke me djathe dhe domate te ulura ne bisht ne oborrin e fabrikes. Ne prodhojme puntore te helmuar nga lendet me te cilat punojne perdite ne keto fabrika. Keta puntore nuk punojne dot gjate ne fabrikat italo-shqiptare te kepuceve e tekstileve, apo ne fabrikat e detergjenteve DEKA. Ata terhiqen ne heshtje ne shtreterit e spitaleve apo shtepive te tyre per te pire ilace, nderkohe qe puntore te tjere zene vendet e tyre ne fabrika. Ne prodhojme reklama me Valbona Selimllarin.

Po bujqesia, pyesin miqte e mi te rinj nga vendet e Perendimit qe kane ardhur ne Indi ne perpjekje per te zbuluar shpirtin.
Eh, bujqesia! Ne, si fillim, i dhame fshatarit token (dhe i morem voten). Pastaj ne nisem te nenshkruajme marreveshje te tregtise se lire, keshtu qe fermeret e subvencionuar nga shteti te Bashkimit Europian mund te shesin lirshem dhe pa taksa prodhimet e tyre ne tregjet tona. Kurse fshataret tane (me te cilet ne tallemi duke i quajtur fermere) ngelen me domate dhe patate ne dore ne oborrin e shtepise se tyre, ne rastin kur ata jane larg qytetit. Ne rastin kur banojne afer qytetit, fshataret aplikojne nje menyre interesante te shitjes se prodhimeve te tyre, ata shesin nderkohe qe vrapojne te ndjekur nga policia bashkiake.

Por, pervec ketyre qe na vrapojne para syve, duhet thene qe ne i harruam fare fshataret pergjate viteve. Por u kujtuam per ta tani se fundmi, se na mbaruan trojet e ndertimit neper qytete, se nuk po na lene rehat keta ish-pronaret dhe se na duhen siperfaqe toke per t’i dhene me koncesion per kompanite e huaja. Keshtu qe u kujtuam ne qe dikur i dhame fshatarit token. Nderkohe fshatari i shkrete kishte ikur nga toka qe i dhame dhe ose kishte ardhur ne qytet (duke ndertuar shtepi ne toke te zaptuar),ose kishte marre malet per ne Greqi. Ore fshatar, do te ta marrim prape token se ti nuk e punon! Nuk di fshatari c’te beje, ta punoje token lodhet kot, mos ta punoje ia marrin. Ne prodhojme fshatare pa toke dhe toke pa fshatare.

Po me se jetoni, vetem kaq prodhoni? Kembengulin keta, bashkeudhetaret e mi, qe nje zot e di c’i gjeti dhe u eshte shtuar kurioziteti per vendin tim.

Po ne prodhojme edhe emigrante, qe prodhojne ‘remitanca’, jetohet jo keq duke prodhuar emigrante. Ne prodhojme edhe nga nje cike bar. Barin ne e prodhojme fshehurazi ose haptazi, sic ndodh ne Komunen Autonome te Lazaratit, qe eshte krenaria e gjithe filoanarkisteve qe popullojne lokalet e Bllokut.
Ne prodhojme edhe trafiqe dhe banda kriminale. Ne dikur prodhuam nje bande aq te fuqishme ( ne Myzeqe) sa ne te u anetarsuan edhe Presidenti dhe Prokurori i Pergjithshem, pa llogaritur anetaret e Gjykates se Larte dhe asaj Kushtetuese. Jashte bandes mbeti vetem kryeministri dhe nuk dije me me cilen pjese te shtetit te tregoheshe luajal.

Por gjithe keto qe prodhojme deri tani jane hicmosgje ne krahasim me ate qe po planifikojme:
Ne..(pauze per te krijuar vemendje)… do prodhojme energji!
Ne do behemi superfuqi rajonale.
Ne do prodhojme TEC-e me qymyr mu ne breg te detit. Ne do i mbushim luginat me hidrocentrale dhe me liqene artificiale. Ne do krijojme parqe gjigande eolike me kabllo nenujore drejt Italise. Ne kemi shume deshire, ne enderrojme te prodhojme energji berthamore.
Dhe nderkohe qe me ka kapur frymezimi per te ardhmen e prodhimtarise vendore u them gjithe krenari turisteve nga Perendimi, ‘ne nuk na kapi as kriza!’. Po pra, keshtu si ju them une, nuk patem krize. Jo pra, fare, asnje cike. Vetem se… per hir te se vertetes… qe te jemi te sinqerte.., ne ndjeme pasojat e krizes. E cfare domethene kjo, qe nuk patet krize por ndjete pasojat?, pyesin degjuesit e mi qe po dyshojne nese une e flas mire anglishten. Ja t’jua shpjegoj me nje shembull nga bibla: Maria e virgjer nuk kreu marredhenie seksuale apo jo? Por ajo i ndjeu pasojat! …A miracle of freedom.

Pertej retorikes dhe shakave, ne te gjithe duhet te mendojme seriozisht se cfare prodhojme, ne dhe vendi ku jetojme. Si kryhet ky prodhim, me cfare mjetesh dhe ne cfare menyrash dhe si i ploteson nevojat tona

Edvin Parruca

(Our man in India)

Pothuajse 20 vjet pas rënies së diktaturës komuniste, sot me keqardhjen më të madhe vëmë re ngritjen e një diktature të re, ndoshta më pak të dukshme se ajo e mëparshmja por që është po aq efektive në nëpërkëmbjen e dinjitetit njerëzor dhe lirive vetjake të çdo individi. Sot jemi të gjithë dëshmitarë të heshtur tek shohim atdheun tone të shkatërrohet përditë vetem për interesat e një grupi të vogël oligarkësh, që me anë të një “Demokrature” të re kanë shkatërruar çdo premisë realisht demokratike per vendin tonë. Deri më sot kjo tirani është përballur vetem me një apati të heshtur dhe ulëritëse njëkohësisht. Por sot ka ardhur koha që apatisë t’i jepet fund njëherë e përgjithmonë, e për këtë nevojitet një alternativë radikalisht  ndryshe nga pseudo-alternativat politike të shfaqura gjatë këtij tranzicioni gjysmak. Një alternativë tjetër qe do angazhohej realisht për mbrojtjen e demokracisë, dinjitetit dhe lirisë tonë. Kjo alternativë jemi ne, Radikalët.

Qëllimi ynë është te krijojmë një lidhje të fortë qytetarësh që te bëhet një barrikadë e pakalueshme ndaj abuzivizmit që s’ka fund. Ne synojmë ngritjen e një iniciative qytetare që ofron alternativa konkrete për ndërtimin e një Shqipërie tjetër.      

Ne besojmë që dalja nga tuneli ku kemi hyre këtu e njëzet vjet më parë, mund të ndodhë vetëm me anë të solidaritetit mes njëri tjetrit dhe angazhimit civil të secilit prej nesh. Ne jemi të vendosur për të mbrojtur shtetin ku jetojmë nga degradimi i mëtejshëm. Këtë ne do ta arrijmë jo vetëm nëpërmjet ofrimit të alternativave konkrete por edhe me anë të angazhimit në terren.    
Ne mendojmë që faktori kryesor që do ta nxjerri Shqipërinë nga kriza është transformimi i rendit aktual politik, social dhe ekonomik. Politika ne vendin tonë ka nevojë te konceptohet si një instrument në shërbim të njerëzve dhe jo si një instrument në shërbim të interesave vetjake të individëve të veçantë. Për këtë, nevojitet përfshirja direkte dhe sa më e plotë e qytetarëve në vendimmarrje. Përforcimi i demokracisë direkte ne zgjedhjen e presidentit, prokurorit të përgjithshëm, kryetarit të gjykatës së lartë dhe asaj kushtetuese është një domosdoshmëri që do të zhbllokonte proceset demokratike të ngrira prej 20 vjetësh.   

Ne shprehemi qartë pro një shoqërie të emancipuar që ka pavarësinë e individit për të vendosur për veten e tij, në qendër të saj. Ne jemi kundër çdo lloj diskriminimi të bazuar në racë, etni, fe, gjini, ide, apo orientim seksual. Ne angazhohemi fuqishëm në mbrojtjen e të drejtave civile të çdo qytetari.

 Zhvillimi ekonomik duhet të përfshijë të gjitha shtresat e shoqërisë dhe duhet të jetë në përputhje të plotë me parimet ku mbështetet mbrojtja e mjedisit. Ekonomia e vendit duhet të specializohet në sektorë të caktuar, në mënyrë që të jetë konkurrente dhe e aftë për të prodhuar vende pune dhe mirëqenie materiale. Bujqësia është një fushë prioritare dhe nga zhvillimi i saj do të varet gjithë dinamika e ekonomisë shqiptare. Investimet e huaja duhet të mbështeten vetëm atëherë kur respektojnë të drejtat e punëtorëve dhe kur nuk deformojnë tregun në vend. Ne jemi për një treg të drejtë, pa monopole dhe ku është e garantuar mbrojtja dhe konkurrenca e drejte ndaj çdo subjekti.   

Vizioni ynë për të ardhmen mbështetet në mbrojtjen e mjedisit. Një mjedis i degraduar nga ndotja, mbeturinat, shkatërrimi i pyjeve  apo gërryerja e lumenjve, është një barrë që secili nga ne është i detyruar ta mbajë në kurriz. Shkatërrimi i mjedisit cënon në mënyrë direkte kualitetin e jetës tonë. Ne jemi kundër ngritjes së centraleve bërthamore, megateceve dhe fabrikave të cimentos që do të kenë një ndikim vrastar në ambient. Mbrojtja e mjedisit mund të realizohet vetëm me anë të politikave afatgjatë dhe nëpërmjet angazhimit të vullnetarëve që do të përshihen në mbrojtjen e zonave më vulnerabël ndaj shkatërrimit. Masakra urbane është një fenomen që ka ndikim shkatërrimtar në mjedis dhe në jetesën e qytetarëve. Për këtë arsye ne jemi për hartimin e një programi afatgjatë që do i bënte qytetet shqiptare të jetueshme dhe do i rikthente atyre identitetin dhe trashëgiminë kulturore dhe historike.  

Ne mendojmë që arsimi në vendin tonë ka nevojë për reforma të plota radikale, për të dalë nga kriza ku është futur. Në kushtet e një kolapsi të plotë të sistemit arsimor, ne jemi të gatshëm të organizojmë struktura arsimore ndihmëse që do i gjenden pranë gjithë atyre nxënësve apo studentëve që nuk e gjejnë dot veten në shkollat apo universitetet e vendit. Ne jemi kundër liberalizmit të hapjes së shkollave dhe universiteteve private në vend. Ne jemi për një arsim cilësor dhe të hapur ndaj të gjithëve. 

Sistemi shëndetësor është një nga plagët më të thella. Ai duhet reformuar në përputhje të plotë me standardet më të larta ndërkombëtare. Ne zotohemi plotësisht për të ngritur qendra shëndetësore vullnetare për t’u kujdesur për te gjithë ata që nuk marrin trajtimin e duhur në spitalet e vendit. Ne mendojmë që fenomeni i ngritjes së spitaleve private të huaja në vend, është një simptomë e qartë e paaftësisë së shtetit për të menaxhuar sistemin shëndetësor publik.

Sistemi i Drejtësisë gjendet sot në kulmin e degradimit. Ai është i korruptuar dhe është konceptuar si pjesë e pandashme e ekzekutivit. Një Drejtësi e pastër dhe e pavarur, është kauza më e fisme, për të cilën ne jemi të vendosur të luftojmë deri në fund. Në një realitet ku institucionet ligjvënëse në vend janë rrënuar plotësisht, ne ofrojmë ngritjen e një rrjeti  juristësh vullnetarë që do të angazhohen në mbrojtjen e të drejtave të dhunuara nga sistemi aktual. Aktiviteti i kësaj strukture do të fokusohet në dhënien e konsultave ligjore ndaj atyre që nuk gjejnë drejtësi si dhe në zgjidhjen e konflikteve mes palëve në rastet kur Gjykatat dështojnë në punën e tyre.

Ne jemi të vetëdijshëm që vendin nga kriza mund ta nxjerrin vetëm shqiptarët dhe se “arbitrit” e huaj nuk kanë vend në një shtet realisht të pavarur dhe sovran. Për këtë arsye, ne jemi për zvogëlimin e ndikimit të huaj në vend. Ne duam një vend që drejtohet vetëm nga Shqiptarët.

Ne duam një shtet që di t’i zgjidhë vetë problemet e veta pa ndërhyrjen kurrkujt. Ne jemi të idesë që parimi i vetëvendosjes është një e drejtë themelore  për çdo komb. Ndaj ne kërkojmë organizimin e një referendumi mbarëkombëtar për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë.
 

Ketu mund te vendosni fotografi ose krijime nga me te ndryshmet ne lidhje me problematiken e masakres urbane ne qytetet shqiptare.

Kjo eshte nje pamje tipike e Tiranes se masakruar.

Mbi masakrimin e qyteteve shqiptare

 Është shumë domethënës fakti që sa herë kur ne vizitojmë një qytet të çfarëdoshëm evropian (lindor apo perëndimor) na bën përshtypje gjithnjë e njëjta gjë: Rregulli, pastërtia, rrugët e shtruara, njëtrajtshmëria arkitektonike dhe monumentet e kulturës të mbrojtura që i japin qyteteve karakteristikat e tyre të veçanta. Këto  na bëjnë përshtypje, sepse qytetet tona në dallim të plotë nga qytetet e evropiane na ofrojnë një panoramë krejtësisht të ndryshme. Sot qytetet shqiptare shquhen për papastërtinë, ndërtimet abuzive, rrugët e shkatërruara, problemet me kanalizimet dhe ujin e pijshëm, ajrin e ndotur, trafikun e rënduar si dhe lidhjet e elektrikut, telefonit apo internetit që ngatërrohen mbi kokat tona pa kurrfarë rregulli porsi rrjeta merimangash.

E thënë shkurt qytetet shqiptare janë bërë pre e kaosit urban apo “Masakrës Urbane” siç parapëlqehet të thuhet nëpër media.

Termi “masakër urbane”, i shpikur si i tillë gjatë këtyre viteve të tranzicionit, përkufizon më së miri një realitet tanimë të pranuar në jetën e çdo shqiptari. Masakrimi i qyteteve shqiptare ka ndodhur si pasojë e disa faktorëve, por shkaku real mbetet gjithnjë mosfunksionimi i shtetit.

 Faktori i parë që ka ndikuar në këtë shkatërrim, është lëvizja e pakontrolluar demografike. Pas kolapsit te viteve 90, qytetet tona do të përfshiheshin  nga një dyndje masive të popullsive fshatare që deri në atë periudhë përbënin mbi dy të tretat e popullsisë së përgjithshme. Ky ndryshim i skajshëm demografik nuk ishte i kontrolluar dhe erdhi si pasojë e kolapsit të plotë të shtetit dhe pamundësisë së tij per t’iu përgjigjur nevojave të shtetasve të vet. Një fenomen ky që vazhdon edhe sot, njëzet vjet pas ndryshimit të madh.  Fillimisht, vala e parë e “dyndjeve” shkaktoi krijimin e të ashtuquajturave “Zona Informale”, që mbinë si kërpudha pas shiut në qytetet kryesore të vendit. Tirana, Durrësi dhe Vlora që ofronin disa mundësi modeste punësimi për banorët e rinj, ishin edhe qytetet më të goditura. Në këtë mënyrë filloi edhe  historia e re e slum-eve shqiptare si Bathorja, Kamza, “Zona e Kënetës” etj. Këto zona sot përbëjnë një turp, të cilin duhet ta mbajë mbi supe secili prej nesh. Në to jeton një popullsi e zhytur në mjerim, në mungesë të plotë të rrugëve, kanalizimeve,shkollave, spitaleve edhe mjediseve publike aq të nevojshme për të farkëtuar një komunitet të ri qytetarësh. 

Një faktor tjetër në shkatërrimin e qyteteve shqiptare, janë edhe ndërtimet abuzive që janë kryer pa marrë parasysh karakteristikat e vendbanimeve ku janë ndërtuar. Nga viti 91 deri në fillim të viteve 2000, qytetet  po kioskëzoheshin  intensivisht. Por më pas  kioskat ia lanë vendin pallateve shumëkatësh që mbinë kudo pa marrë parasysh asnjë kriter. Duke shfrytëzuar etjen e banorëve për shtëpi më komode si dhe etjen e  biznesit për më shumë hapësira ku mund të shtrinin aktivitetin e tyre, betonizimi i vendit u kthye në një proces të pandalshëm që po vazhdon hapin e tij shkatërrimtar edhe sot ne Shqipërinë tonë “natoiste”. Betonizimi është një proces që po ia merr frymën qyteteve tona, duke i hequr atyre gjithë vlerat e dikurshme arkitektonike, si dhe duke ia shkatërruar njëherë e përgjithmonë trashëgiminë historike dhe kulturore. Mjafton t’i hedhesh një sy qytetit të Durrësit për të konstatuar efektet e këtij fenomeni. Ky qytet i lashtë, që ruan në brendatokën e tij një pasuri unikale arkeologjike, është sot një viktimë e heshtur e urbanizimit të shfrenuar të këtyre njëzet viteve te fundit. Ndërtime monstruoze, pa asnjë vlerë arkitektonike, po shkatërrojnë në mënyrë të pakthyeshme identitetin e qytetit. Betonizimi ka hyre kudo, brenda mureve të vjetra të qytetit, brenda qendrës historike, mbi kodrat dikur të gjelbëruara por që tani janë shndërruar në gri, madje edhe brenda vetë hapësirës së amfiteatrit antik. E njëjta gjë mund të thuhet për Tiranën, Vlorën edhe Sarandën  dhe në  përmasa disi më të vogla për qytetet e tjera. 

Fenomeni i ndërtimeve abuzive përmban në vetvete rreziqe të panumërta. Jo vetëm që cënohet në mënyrë të pakthyeshme identiteti i qyteteve, por rrezikohet në mënyrë direkte edhe vetë jeta e banorëve qe banojnë në to dhe rreth tyre. Në shumicën e rasteve këto ndërtime janë kryer, në mungesë të plotë të kontrollit nga ana e shtetit, pa respektuar asnjë parametër qoftë ky teknik apo urbanistik. Kështu, janë shpërfillur kriteret mbi kanalizimet, rrugët ndërlidhëse, trafikun, sistemin elektrik dhe materialet e ndërtimit, duke i bërë qytetet tona vulnerabël kundrejt tërmeteve (larg qofshin), përmbytjeve apo edhe epidemive të shkaktuara nga uji i ndotur dhe amortizimi i kanalizimeve.

Por cili është  impakti i masakrës urbane në shoqërinë tonë?

Se pari vetë fjala qytetërim e ka prejardhjen nga fjala latine civitas ( bashkësi qytetarësh).  Në momentin kur qytetet zvetënohen nga identiteti, historia, kultura dhe arkitektura e tyre, atëherë automatikisht vetë qytetari dhe bashkësia e qytetarëve pushon së ekzistuari. Rrjedhimisht një qytetërim pa qytete nuk mund të quhet më i tillë. Arrijmë kështu në përfundimin tronditës që këto njëzet vjet tranzicion na kanë çuar 3000 vjet mbrapa, në kohën kur paraardhësit tanë po formonin ngulimet e para.

Por masakra urbane ka ndikime të pallogaritshme edhe në vetë psiken e banorëve. Imagjinoni si mund të rritet një fëmijë në një ambient të ndotur, pa hapësira publike, pa gjelbërim dhe më kryesorja mes shëmtisë se kudondodhur. Sot qendrat tona të banimit (sepse qytete nuk mund te quhen më) janë tmerrësisht të shëmtuara dhe një brez i lindur dhe rritur në një mjedis të tillë nuk mund të jetë shpresëdhënës për të ardhmen.

Në këtë gjendje na mbetet të shpresojmë që më në fund qytetarët të bëhen të vetëdijshëm që për të mbajtur titullin “qytetar”, nuk mjafton thjesht banimi në një qytet por edhe sjellja si i tillë. E një qytetar duhet të dijë t’i thotë njëherë e mirë ndal masakrimit të shtëpisë së tij. Masakra urbane ndikon në mënyrë të drejtpërdrejtë në jetën tonë dhe jeta është gjëja më e shtrenjtë që kemi. Dhe një Shqipëri tjetër është e mundur vetëm në një shoqëri që do të ketë vetë jetën në qendër të saj. 

Si rezultat i  konsultimeve me anëtarët e stafit dhe pas debateve të zhvilluara në tryezat radikale, u vendos që pikat kryesore ku do të mbështetet programi ynë në të ardhmen do të jenë keto:

1.Transformimi i rendit aktual politik, social dhe ekonomik
2. Ruajtja e trashëgimise kulturore dhe historike
3. Ruajtja dhe rigjenerimi i ambientit.
4. Zvogëlimi i ndikimit të huaj në vend dhe ruajtja e integritetit kombëtar
5. Bashkimi me Kosovën
6. Rimëkëmbja e arsimit dhe sistemit shëndetësor publik.
7. Shpëtimi i qyteteve nga masakra urbane
8. Shteti ligjor
9. Rimëkëmbja kulturore
10. Mbrotja e lirive qytetare
11. Lufta ndaj diskriminimit të të gjitha formave
12. Garantimi i demokracisë direkte në të gjitha hallkat shtetërore.
13. Sigurimi i mbrojtjes sociale për shtresat në nevojë

Theksojmë se  programi që do të bazohet në pikat e mësipërme do të hartohet nga grupet tematike të Radikalëve, që do të përbëhen nga anëtarë të grupeve të interesit si dhe ekspertë të fushave përkatëse.

SEPSE NJË SHQIPËRI TJETËR ËSHTË E MUNDUR

Vjeshta e trishtuar  e vitit 2009 e gjen Shqipërinë sërish në te njëjtin qorrsokak përsëritës të këtyre njëzet viteve të fundit. Kemi sërish krizë ekonomike, krizë politike, rrënim të sistemit arsimor, shëndetësor dhe social, shkatërrim te ambientit dhe trashëgimisë sonë  kulturore dhe historike. Dëgjojmë sërish “rekomandimet” e stërthëna të të ashtuquajturit “komunitet ndërkombëtar” që si një gramafon i prishur na përsërit “detyrat e shtëpisë” që gjithnjë vërtiten rreth intensifikimit të luftës kundër krimit të organizuar, luftës kundër korrupsionit, forcimit të sistemit gjyqësor, zgjedhjet e lira etj etj.

Po bëhen njëzet vjet që ky komb sheh me indiferencën më të madhe rrënimin e pandalshëm të shtetit, të shkaktuar nga një korrupsion intensiv dhe progresiv që ka përfshirë çdo qelizë të administratës, gjyqësorit, të ashtuquajturës “klasë politike”, sistemit shëndetësor si dhe atë arsimor.

Po bëhen njëzet vjet që ky vend ndjen mbi supe rokada të njëpasnjëshme politike që nuk kanë prodhuar asgjë tjetër veç se mjerim, kaos,  krizë të përhershme morale dhe sociale apo edhe shitje kufijsh duke cënuar në mënyrë të pakthyeshme integritetin territorial shtetëror.

Po bëhen njëzet vjet që kjo gjendje po asfikson shoqërinë në ato përmasa sa që sot ky popull është shndërruar në një bagëti të bindur që e pranon si të mirëqenë këtë rend shoqëror dhe politik, të mbajtur në këmbë nga një grusht oligarkësh si dhe nga ndërkombëtarët që u intereson të kenë si “partner strategjik” një protektorat të nënshtruar e të varfër pa zullume, që mund të gjenerojë valë refugjatësh plangprishës për shtetet e tyre të konsoliduara.

Tetori i vitit 2009 gjen një popull në skamje, të grabitur, të gjunjëzuar e të poshtëruar si asnjëherë. Historia tregon se para një situate të tillë kombet gjithnjë kanë gjetur forca për të reaguar dhe për të ndërtuar një realitet tjetër. Mjerisht, në Shqipëri ky reagim mungon. Sot kjo gjendje po merret si e mirëqenë. Po merret e mirëqenë nga “analistët” tanë të shndërruar në orakuj që çdo gjë mund të bëjnë përveç se analizës. Po merret e mirëqenë nga studentët e intelektualët të cilët shpresë të vetme kanë liberalizimin providencial të vizave për të ikur njëherë e përgjithmonë nga ky ferr që quhet Shqipëri. E parë nga ky prizëm vetvetiu lindin  pyetjet: A ka shpresë? A ka shpresë që një ditë kjo tirani skllavëruese dhe shkatërrimtare e quajtur ndryshe si ‘Tranzicion” të përmbyset njëherë e përgjithmonë në mënyrë që edhe ne të radhitemi  përkrah kombeve të tjera si të barabartë?

Në gjendjen aktuale përgjigja e këtyre  pyetjeve është shumë e vështirë, por një gjë është e sigurtë : Shpresa do jetojë, për sa kohë do ketë Shqiptarë të ndershëm e të gatshëm për të sakrifikuar për veten e tyre e për të mirën publike. E Shqiptarë të tillë ka patur, ka edhe do ketë gjithmonë.  Në një kohë kur politika (e re apo e vjetër), mediat, oligarkët, apo edhe “partnerët” ndërkombëtarë që e kanë shndërruar këtë vend në kosh plehrash për të ndërtuar Megatece, HEC-e, centrale bërthamore, ushtrojnë dhunë sistematike, e të pamëshirshme mbi jetët e banorëve të këtij vendi, nevojitet një angazhim i ri qytetar që do ketë për qëllim shprehjen e mospajtimit ndaj këtij realiteti dhe rendi shoqëror të cilin nuk e kemi zgjedhur vetë, por na e kanë imponuar. Duhet të jemi të vetëdijshëm që e ardhmja është ne duart tona dhe se nesër, kur rreth nesh s’do ketë mbetur gjë tjetër përveç se gërmadhave të një vendi që dikur quhej Shqipëri, do të jetë shumë vonë.

Ne, banorët e kësaj republike të mbytur në errësirë nuk duhet kurrë të dorëzohemi në rrugën tonë për më shumë liri, dinjitet, dije, sovranitet dhe mirëqënie, sepse thellë në zemrat tona, NJË SHQIPËRI TJETËR ËSHTË E MUNDUR.

RADIKALËT